مثل مرغ پا بسته نباش!

شعرى در دیوان منسوب به امیرالمؤمنین على ( ع ) هست که مى گوید:

تغرب عن الاوطان فى طلب العلى
و سافر ففى الاسفار خمس فوائد
تفرج هم واکتساب معیشة
و علم و آداب و صحبة ماجد
(مستدرک , ج 3 ص 22)

سفر کن؛ مثل مرغ پا بسته نباش که وقتى به پایش یک لنگه کفش مى بندند دیگر نمى تواند تکان بخورد . سفر کن ولى هدف تو از سفر طلب علوها و برتری ها، یعنى طلب فضیلت ها وکسب کمال ها باشد. و در سفر پنج فایده نهفته است:

1- با تفرج همّ و غم و اندوه ها از دلت بر طرف مى شود، تفرّج پیدا مى کنى. انسان تا وقتى که در محیط است، با سوابقى که در زندگى دارد، خاطرات همیشه براى او یادآور غم و اندوه و غصه و گرفتاری هاست. مسافرت کردن و از دروازه ی شهر بیرون رفتن به طور طبیعى همان است و غم و غصه ها در شهر ماندن همان. پس اولین فایده اش این است که از هم و غم ها نجات پیدا مى کنید؛ لااقل روح انسان که زیر سنگینى غم و غصه ها لگد مال مى شود، براى مدتى آزاد مى گردد.

2- اکتساب معیشت؛ اگر با هوش باشید، مى توانید با مسافرت کسب معیشت کنید. انسان نباید در معیشت ها و در کسب درآمد ها، فکرش به آنچه که در محیطش وجود دارد، محدود باشد؛ چه بسا که انسان با لیاقتى که اگر پایش را از محیط خود بیرون گذاشته و به محیط دیگر برود، برایش بهتر باشد، زندگیش خیلى بهتر شود و رونق بیشترى پیدا کند.

3 – علم آموزی؛ غیر از کسب معیشت کسب علم کنید؛ هر عالِمى یک دنیائى است. ممکن است در شهر شما عالم هاى بزرگ و درجه اولى باشند، ولى هر گلى، بوئى دارد. عالمى که در شهر دیگر است ممکن است از یک نظر در حد عالِم شهر شما نباشد ولى او هم براى خود دنیائى دارد. وقتى با دنیاى او روبرو شدید، غیر از دنیائى که داشتید، با دنیاى علم دیگرى نیز آشنا خواهید شد و علوم دیگرى بدست خواهید آورد.

4 –همه آداب و اخلاق ها، آداب و اخلاقى نیست که مردم شهر یا کشور تو می دانند. وقتى به جاى دیگرى سفر مى کنید، با یک سلسله آداب دیگر برخورد مى کنید و احیاناً متوجه مى شوید که برخورد و عادت هاى آنها بهتر از عادت مردم شماست. ممکن است یک سلسله آداب و اخلاق در مسافرت بیاموزید و یا لااقل مى توانید آداب آنها را با آداب خود مقابل یکدیگر بگذارید و مقایسه کنید، قضاوت کنید و آداب خوب تر را انتخاب کنید.

5 - غیر از مسئله کسب علم، صحبت است. صحبت یعنى چه؟ یعنى همنشینى. در سفر به همنشینى با مردمان بزرگ توفیق پیدا مى کنید . گاهى صحبت با افراد بزرگ به روح شما کمال مى دهد.

گفتارهای معنوی، ج1، ص286